Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Το προφίλ του εκπαιδευτικού των Μέσων



Ο διάλογος για το ποιος θεωρείται κατάλληλος να διδάξει τα Μέσα παραμένει ανοικτός σε διεθνές επίπεδο. Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι κάθε εκπαιδευτικός μπορεί να διδάξει τα Μέσα, εφόσον βεβαίως επιμορφωθεί, ενώ άλλοι θεωρούν ότι πρέπει να αναπτυχθεί μια νέα ειδικότητα, αυτή του λεγόμενου «εκπ-επικοινωνιολόγου» (educommunicator).

Σε κάθε περίπτωση, η επιμόρφωση στο πεδίο της εκπαίδευσης στα Μέσα καθίσταται απαραίτητη. Η επιμόρφωση πρέπει να στοχεύει τη δημιουργία του εκπαιδευτικού των Μέσων, ο οποίος αφενός γνωρίζει να χειρίζεται τα Μέσα και αφετέρου ενεργοποιεί και διαχειρίζεται την εκπαιδευτική διάσταση τους. Ο εκπαιδευτικός αυτός διδάσκει τα Μέσα στους μαθητές βοηθώντας τους να γράφουν και να διαβάζουν έξυπνα και κριτικά διάφορα μιντιακά περιεχόμενα, παραδοσιακά και σύγχρονα. Δεν αφορά έναν νέο επαγγελματικό χώρο, αλλά ένα εξειδικευμένο εκπαιδευτικό προφίλ που εγγράφεται στην τομή της παιδαγωγικής με την επικοινωνία. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η επιμόρφωση αποδεικνύεται θεμελιώδης, λαμβάνοντας υπόψη και το γεγονός ότι η διεθνής έρευνα δείχνει ότι οι πιο επιτυχημένες προσπάθειες εισαγωγής της εκπαίδευσης στα Μέσα στα σχολεία προϋπέθεταν δύο και περισσότερα χρόνια επιμόρφωσης του διδακτικού προσωπικού. Λίγοι όμως εκπαιδευτικοί φορείς προσφέρουν προ-υπηρεσιακή ή ενδο-υπηρεσιακή επιμόρφωση καθοδηγώντας τους εκπαιδευτικούς να ξεφύγουν από την απλοϊκή χρήση των Μέσων και της τεχνολογίας ως απασχόληση ή επιβράβευση. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο να στηριχθούν και να προετοιμαστούν κατάλληλα οι εκπαιδευτικοί για να ασκήσουν εποικοδομητικά τα καθήκοντά τους στη σύγχρονη μεσοποιημένη εποχή. 

Ο θεωρητικός των Μέσων Μάρσαλ ΜακΛούαν διέβλεπε ότι η εκπαίδευση δεν αντιστοιχεί στην εποχή του ηλεκτρισμού, αλλά έχει μείνει στην εποχή της γραφής. Η εκπαίδευση στα Μέσα έρχεται να επανατοποθετήσει το σχολείο, τον δάσκαλο, τον μαθητή, την ίδια τη γνώση στον σύγχρονο υπερεπικοινωνιακό και μεσοποιημένο κόσμο. Η αποσύνδεση μεταξύ των παραδοσιακών μοντέλων διδασκαλίας και του σύγχρονου κόσμου ωθεί την εκπαίδευση προς ένα νέο μαθησιακό περιβάλλον. Η εκπαίδευση στα Μέσα υιοθετεί τα χαρακτηριστικά αυτού του νέου εκπαιδευτικού παραδείγματος επιλέγοντας: μαθητοκεντρική αντί δασκαλοκεντρική μάθηση, πολυαισθητηριακή αντί μονοδιάστατη διέγερση, χρήση πολυμέσων αντί συμβατικών, συνεργατική αντί απομονωμένη εργασία, ανταλλαγή αντί μεταφορά πληροφοριών, ενεργητική και διερευνητική αντί παθητική μάθηση, κριτική σκέψη και λήψη συνειδητών αποφάσεων αντί εκμάθηση της «αλήθειας», προληπτική και προγραμματισμένη δράση αντί αντίδραση, δραστηριότητες σε αυθεντικό πλαίσιο του πραγματικού κόσμου αντί σε τεχνητό.

Υπ’ αυτή την έποψη, ο εκπαιδευτικός των Μέσων απομακρύνεται από τα παραδοσιακά στεγανά ανακατανέμοντας τους ρόλους και προτείνοντας μια νέα σχέση με τον σχολικό χώρο και τα υλικά. Έτσι, οι μαθητές του νιώθουν ελεύθεροι να μετατρέψουν την τάξη και ολόκληρο το σχολείο σε εργαστήρι, πειραματίζονται δημιουργικά με τα μέσα και τα υλικά, συνεργάζονται επιλύοντας πραγματικά προβλήματα, εκφράζονται άνετα μακριά από το περιοριστικό δίπολο σωστό-λάθος, παρωδούν άφοβα, αναπλαισιώνουν μιντιακά κείμενα κ.λπ. Ταυτοχρόνως, ο εκπαιδευτικός των Μέσων λειτουργεί ως διαμεσολαβητής και διευκολυντής της μαθησιακής διαδικασίας, παρά ως επιτηρητής και κάτοχος προκατασκευασμένης γνώσης. Συνακόλουθα, η παραδοσιακή σχολική ευταξία διαταράσσεται, όμως αυτό αποτελεί μια μη ηθελημένη συνέπεια της εφαρμογής της απελευθερωτικής και δημοκρατικής παιδαγωγικής των Μέσων. Η διατάραξη της σχολικής «κανονικότητας» ενδεχομένως να τον αποκόψει από την εγκαθιδρυμένη κουλτούρα του σχολείου βιώνοντας τον ρόλο του «ανυπότακτου». Συν τοις άλλοις, οι ανησυχίες για το τι μπορούν να σκεφτούν ο επιθεωρητής, ο διευθυντής και οι γονείς σχετικά με την εισαγωγή των Μέσων στην τάξη αποτελούν τροχοπέδη και οδηγούν σε ένα είδος αυτολογοκρισίας και αυτοπεριορισμού. Μέσα σ’ ένα συντηρητικό σχολικό πλαίσιο ο εκπαιδευτικός των Μέσων χρειάζεται να είναι προετοιμασμένος να αντέξει συναισθηματικά την ενδεχόμενη απομόνωση, αλλά και να λογοδοτήσει πειστικά και επιστημονικά υπέρ των μεθόδων που χρησιμοποιεί. 

Χρειάζεται, επίσης, να διαθέτει μια δυναμική ταυτότητα σε τροχιά με τις εξελίξεις του σύγχρονου ρευστού κόσμου, ώστε να ανταποκρίνεται στις πολύπλοκες και απρόβλεπτες προκλήσεις των μαθημάτων. Αυτό που πρέπει να ενδιαφέρει τον άνθρωπο, κατά πρώτο λόγο, είναι η επικαιρότητα, αυτό δηλαδή που διαδραματίζεται γύρω του και συμβαίνει στον κόσμο. Η επικαιρότητα όμως υπόκειται στους καταιγιστικούς ρυθμούς της συνεχούς αλλαγής. Κατά συνέπεια, ο εκπαιδευτικός των Μέσων για να επιτελέσει το ιστορικό του καθήκον οφείλει να παραμένει ζωντανός και όχι ένας αυτάρεσκος υψιπέτης της «υψηλής» κουλτούρας ή ένας τεχνοφοβικός που θεωρεί την τεχνολογία και τα Μέσα απειλή και ηθική κατάπτωση. Οφείλει, επιπλέον, να παραμείνει ένας ρομαντικός παιδαγωγός πιστεύοντας ότι οι μαθητές έχουν μια αθώα λαχτάρα προς τη μάθηση. Ο εκπαιδευτικός αυτός υιοθετεί μη ιεραρχικά μοντέλα διδασκαλίας, εφαρμόζει μαθητοκεντρικές δραστηριότητες και αναδεικνύει ως σημαντικότερη τη γνώση παρά την τυποποιημένη αξιολόγηση. Δεν δαιμονοποιεί τα Μέσα παριστάνοντας τον σωτήρα των μαθητών, ούτε προσπαθεί να αντικαταστήσει τις αντιλήψεις τους με τις δικές του ωσάν να είναι πολιτικός ευαγγελιστής. Αντιθέτως, φωτίζει νέους δρόμους ώστε να οδηγούνται οι μαθητές σε έξυπνες και συνειδητές επιλογές σύμφωνα με τις δικές τους αξίες. Σε τελευταία ανάλυση, προτεραιότητα για τον ίδιο δεν είναι η αλλαγή των Μέσων και ο περιορισμός της μιντιακής χρήσης, αλλά η ίδια η μαθησιακή διαδικασία και οι γνώσεις και δεξιότητες που πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητές του.

Με βάση τις προαναφερθείσες διαπιστώσεις, ο εκπαιδευτικός που θα κληθεί να διδάξει τα Μέσα πρέπει απαραιτήτως να επιμορφωθεί κατάλληλα. Χωρίς επιμόρφωση τα μαθήματα των Μέσων μπορεί να διολισθήσουν σε μια στείρα κατάκριση των Μέσων ή και ένα είδος κατήχησης. Η αναθεώρηση της σχέσης ανάμεσα στα σχολεία και τα Μέσα αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα στον σύγχρονο μεσοποιημένο κόσμο. Ως εκ τούτου, ο πιο φιλόδοξος αλλά και αναγκαίος στόχος όσων προετοιμάζουν ή επιμορφώνουν τους εκπαιδευτικούς είναι η δημιουργία του νέου εκπαιδευτικού: του εκπαιδευτικού των Μέσων.

*Του Αντώνη Ζαρίντα

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Πολιτισμός της εικόνας και εκπαίδευση - Γιώργος Πλειός

Ο Γιώργος Πλειός στο βιβλίο του « Πολιτισμός της εικόνας και εκπαίδευση », ερευνά και αναλύει το φαινόμενο του εξεικονισμού της εκπαίδευσης, απότοκο της επικράτησης του πολιτισμού της εικόνας σε κάθε θεσμό της κοινωνίας.

Εκπαίδευση στα ΜΜΕ - David Buckingham

Το βιβλίο αποτελείται από 12 κεφάλαια χωρισμένα σε τέσσερα μέρη: Στο « Κεφάλαιο 1. Γιατί πρέπει να διδάσκονται τα ΜΜΕ; » ο Buckingham εξηγά ότι η εκπαίδευση στα ΜΜΕ (media education) είναι η διαδικασία διδασκαλίας και μάθησης των μέσων ενώ αλφαβητισμός στα ΜΜΕ (media literacy) είναι το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας, οι γνώσεις και οι δεξιότητες που αποκτούν οι εκπαιδευόμενοι. Τονίζει, επίσης, τους λόγους για τους οποίους η εκπαίδευση στα Μέσα χρειάζεται να εισαχθεί στα σχολεία. Ακόμη, καταγράφει την ιστορική εξέλιξη του πεδίου στο Ηνωμένο Βασίλειο και μέσω της κριτικής του προστατευτικού/αμυντικού μοντέλου προτείνει ένα νέο παράδειγμα εκπαίδευσης στα ΜΜΕ που δεν έχει ως αφετηρία την άποψη ότι τα ΜΜΕ είναι οπωσδήποτε και αναπόφευκτα επιβλαβή, ούτε ότι οι νέοι είναι απλώς παθητικά θύματα της επιρροής τους. Αντίθετα, υιοθετεί μια προσέγγιση εστιασμένη στους μαθητές, με αφετηρία τις γνώσεις και τις εμπειρίες που οι νέοι έχουν ήδη από τα ΜΜΕ, και όχι τις διδακτικές επιταγέ

Για την αναγκαιότητα της Εκπαίδευσης στα Μέσα

«Όταν αλλάζουμε τον τρόπο που επικοινωνούμε, αλλάζουμε την κοινωνία». Clay Shirky Προβλέπεται ότι τα Μέσα, σε όλες τους τις μορφές, θα μεγαλώσουν έως και 100 φορές σε σχέση με τον τωρινό τους όγκο μέσα στην επόμενη δεκαετία. Οι μαθητές είναι και θα συνεχίσουν να είναι εκτεθειμένοι στα μαζικά Μέσα όσο καμία άλλη γενιά στην ιστορία. Η σύγκλιση πληροφόρησης, τεχνολογίας, ελεύθερου χρόνου και εργασίας αναδεικνύει την επικοινωνία –πολυτροπική και πολυμεσική– ως το σημείο αναφοράς και το διακύβευμα των σύγχρονων κοινωνιών. Το απίστευτο εύρος πληροφόρησης δεν δημιουργεί αυτομάτως περισσότερο πληροφορημένο πληθυσμό, αλλά ίσως το αντίθετο, έναν περισσότερο συγχυσμένο πληθυσμό. Όπως, άλλωστε, παρατηρεί ο Thomas Eriksen στο βιβλίο του «Η τυραννία της στιγμής», ο άνθρωπος αντιμέτωπος με την απεραντοσύνη ενός ωκεανού πληροφορίας, δε μαθαίνει πλέον να κολυμπά, μαθαίνει απλώς να μην μπορεί να χορτάσει αν δεν τον πιει ολόκληρο. Συνεπώς, στο σημερινό περιβάλλον -του «χρόνου χωρίς χ