Marshall McLuhan (1911-1980)

Ο Καναδός θεωρητικός των Μέσων Μάρσαλ Μακ Λούαν (1911-1980) ήταν από του πρώτους που αντιλήφθηκαν τη γραμματική των μέσων. Το πόσο βαθιά εντάσσονται στην κοινωνία αλλάζοντας ανεπαίσθητα και συνάμα ριζοσπαστικά την ανθρώπινη εξέλιξη. Ενώ η κυρίαρχη αντίληψη της εποχής του ήταν ότι η ανάπτυξη των επικοινωνιών, ως η κορωνίδα του δυτικού πολιτισμού, θα έκανε το μέλλον λαμπρό, ο ΜακΛούαν, αντιθέτως, διέβλεπε μια δίνη τεράστιας επικοινωνιακής ενέργειας, μέσα στην οποία ο άνθρωπος αναπόδραστα βρίσκεται παγιδευμένος. Ο μόνος τρόπος διαφυγής είναι να συμπλεύσει επιχειρώντας, παράλληλα, να κατανοήσει τον τρόπο λειτουργία τους.

Δεν λειτούργησε ως ένας περιχαρής προφήτης, αλλά θέλησε να κατανοήσει τη φύση των εξελίξεων και τη σχέση τους με την ανθρωπότητα. Μπροστά σε κάθε καινοτομία, έθετε τέσσερα καίρια ερωτήματα:

• Τι θα βελτιώσει; 
• Τι θα προσθέσει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας; 
• Τι θα ανακτήσει απ' όσα πράγματα χάσαμε; 
• Πώς θα αντιδράσει όταν το ωθήσουμε στα όρια του; 

Αναγνώριζε την εξέλιξη, αλλά ήθελε να την κατανοήσει. Μόνο έτσι, έλεγε, θα γνωρίζεις πού να πατήσεις το κουμπί για απενεργοποίηση.

Ο Μακ Λούαν είναι γνωστός και για τον αφορισμό του “The Medium is the Message” σύμφωνα με τον οποίο τα μέσα τεχνολογίας αναδιαμορφώνουν το λόγο και αλλάζουν τη φύση της ανθρώπινης επικοινωνίας εν γένει. Το 1967 κυκλοφόρησε το βιβλίο “The Medium is the Massage” το οποίο έγινε best seller. Εξαιτίας, όμως, τυπογραφικού λάθους το Message τυπώθηκε Massage. O McLuhan όταν το είδε ενθουσιάστηκε ερμηνεύοντας το Massage ως “Mass Age”!

Ακόμη, ήταν ίσως ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο “Global Village” θέλοντας να υπογραμμίσει το ρόλο της τεχνολογίας στην εικονική κατάργηση των φυσικών συνόρων.

Το 2002 κυκλοφόρησε ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του McLuhan υπό τον τίτλο “McLuhan's Wake”. Πρόκειται για την αναγνώριση της διορατικότητας ενός ανθρώπου που μπόρεσε να κατανοήσει -παρά να αποδεχθεί αβασάνιστα τις υποσχέσεις της τεχνολογίας, όπως ήταν η κυρίαρχη τάση της εποχής του- και να προβλέψει τις συνέπειες της τεχνολογίας όπως τις βιώνουμε σήμερα.

McLuhans Wake, by Kevin McMahon (2002)

Marshall McLuhan - Digital Prophecies: The Medium is the Message

Ορισμένα αποσπάσματα από το ντοκιμαντέρ που αναδεικνύουν τη σκέψη του:

• The huge vortices of energy created by our media present us with similar possibilities of evasion, of consequences, of destruction. By studying the pattern of the effects of this huge vortex of energy that, in which were involved, it may be possible to program a strategy of evasion and survival.
• Every tool extends your body, senses or mind. Its translation. It’ s a loop. You shape your tools in your own image and, in their turn, they shape you. You start out a consumer and you wind up consumed.
• The things you make, they mimic you. Though, frankly, it’s sometimes hard to see the resemblance.
• Advertising is a vast, military operation openly and brashly intended to conquer the human spirit. The advertiser is a manipulator, yes. 
• I’d rather be in any period at all, as long as people are going to leave it alone for a while. Just let go! Just leave it. 
• I am resolutely opposed to all innovation, all change, but I am determined to understand whats happening.
• The best way of opposing it is to understand it and then you know where to turn off the button.
• All technologies are languages. Language itself is the supreme technology that almost gives you the entree to all the other disciplines and languages and technologies.

Για τη ζωή και το έργο του Marshall McLuhan πολύτιμη μπορεί να αποδειχθεί η ιστοσελίδα http://www.marshallmcluhan.com/

Αντώνης Ζαρίντας